Verveling

Verveling is de sluipmoordenaar van de liefde. Ongemerkt haalt ze je in, en als ze toeslaat is het vaak al te laat. [...] Verveling is een toestand die zich moeilijk laat beschrijven. Iedereen weet wat het is, maar niemand kan het goed in woorden vatten, waarschijnlijk omdat het een weinig inspirerend gevoel is. Filosoof Awee Prins gaat in zijn dissertatie Uit verveling op zoek naar het wezen van deze lastig te vatten emotie. Ontevreden met de definitie uit het woordenboek probeert hij zelf een goede definitie te formuleren: '...de verveling kent een "eigen-aardige" onrust en een zucht naar verstrooiing die samenhangen met de patstelling die de verveling behelst en die dus in zekere zin deel uitmaken van de verveling zelf'. Volgens Prins hoort verveling bij het huidige technisch-wetenschappelijke tijdperk waarin bijna alles tot onze beschikking staat, maar niks ons werkelijk raakt. [...]

In de psychologie wordt verveling gezien als het resultaat van 'extreme deprivatie van prikkels' waardoor de mentale oriëntatie wordt verstoord en de cognitieve en concentratievermogens worden verzwakt. Volgens Prins valt er meer te zeggen over verveling, is enkel sensorische monotonie geen noodzakelijke noch voldoende voorwaarde. Het gaat om de perceptie van een situatie als monotoon of oninteressant. [...]

Hoe fnuikend verveling ook kan zijn, toch verkiezen mensen deze verlammende emotie soms boven de waarheid - over henzelf, hun liefde.[...]

In de film Lost in Translation van Sofia Coppola is te zien hoe twee mensen hun verveling overwinnen. Een man op leeftijd en filmster op retour, Bob Harris, ontmoet een jonge studente filosofie, Charlotte, in een luxehotel in Tokyo. Hij moet een reclamespotje voor whisky opnemen. Zij is met haar man mee, die moet werken.

De twee hoofdrolspelers verliezen zich in de ontzagwekkende stad en de onverstaanbaarheid van het Japans. Beiden zijn lichtelijk depressief, slapen niet en vervelen zich ongans. Wanneer ze elkaar ontdekken, middels een blik van verstandhouding als ze beiden tevergeefs verstrooiing zoeken in de deprimerede, chique hotelbar, is de band gesmeed.

Het is een feest van herkenning wanneer de een ziet dat de ander er ook geen klap aan vindt: dit leven zo, nu, op dit moment. Verdrietig is dat,en daarom des te mooier wanneer het leven opeens goed blijkt te smaken als ze samen zijn. [...]

In Lost in Translation wordt duidelijk wat de essentie is van verveling, juist omdat de man en het meisje die weten te overwinnen. Dat doen ze door te spelen. Met spelen bedoel ik hier spelen in de breedste zin van het woord: actief, creatief en autonoom zijn, in alles wat je doet. Ik las ooit ergens dat het tegenovergestelde van spelen niet werken is, maar een depressie. Volgens Sartre is spelen dat wat je doet wanneer je je het meest vrij voelt. [...]

De man en het meisje toveren de vervreemdende Japanse realiteit om tot hun eigen pretpark. Ze rennen hand in hand dwars tegen een stroom Japanners in, raken verdwaald in enorme speelhallen, schoppen stennis in een ziekenhuis en belanden op een huisfeestje waar ze karaoke zingen, zij een lichtpaarse pruik op haar hoofd.

Hoe je hun chemie ook wil duiden, één ding is duidelijk: deze twee mensen hebben plezier in elkaar. Kinderlijk plezier, waardoor ze willen rennen in plaats van lopen, zingen in plaats van praten. Ze weten kleur te geven aan de non-descripte saaiheid van het hotel en het anonieme decor van een miljoenenstad als Tokyo, net zoals kinderen in een simpel vloerkleed een wilde zee zien, en in een bank een schip.

Uit Marte Kaan (2010), Lang leve de liefde. Ambo (p. 33-41)