Mercedes Stalenhoef. Je zal zo maar heten. Beter dan Stalenpaard, bedenk ik laconiek, terwijl ik "Carmen Meets Borat" van de Nederlandse regisseuse in m'n dvd-toestel duw. Maar algauw vergaat me het lachen: ik krijg het verhaal te zien van de zeventienjarige Ionela Carmen die maar wat graag het Roemeense dorp Glod wil ontvluchten. Opnieuw een bedenking: met een dorpsnaam die vertaalt als modder zou je voor minder een Stalenhoef voor je kar spannen om zichtbaarheid én een belofte op ontsnapping uit uitzichtloos te krijgen.
Glod is het dorp dat door de Britse komiek Sacha Baron Cohen werd gebruikt als opnamemateriaal voor Borat ofte, een hilarische karikatuur van Kazachstan. Nadat de film werd uitgebracht, trokken talloze televisieploegen naar het dorp om de reacties van de gedupeerden te filmen. Gewiekste advocaten roken geld en hielden de arme dorpelingen beloftes en een schadeclaim van 30 miljoen voor. Stalenhoefs documentaire is het pijnlijke verhaal van illusies die teloor gaan. En van winstbejag.
Na het bekijken van dit bewogen verhaal kon ik het niet laten een parallel te zien met de oproer die heden ter dage onstond rond De Helaasheid Der Dingen, van Felix van Groeningen, de film die gisteren het Gentse Filmfestival mocht openen. Gepaard met het uitkomen van de film ontstond een controverse over diens waarheidsgehalte. "De Familie Verhulst voelt zich aangesproken, ja zelfs gestigmatiseerd, en roerde zich in De Standaard en in Phara. Het is onheus, zo vinden zij, hoe Dimitri en in zijn kielzog regisseur Felix Van Groeningen, de familie protretteert. [...] Het paradoxale is dat als deze mensen er zelf niet op gewezen zouden hebben, niemand geloofd zou hebben dat het om bestaande figuren ging. Verhulst schetst zo grotesk dat elke lezer beseft dat dit verhaal weliswaar gebaseerd is op autobiografisch materiaal maar dat er literaire trucs als overdrijving en uitvergroting op toegepast werden, waardoor de realiteit een sterk verhaal wordt."(uit een lezersbrief van Carl De Strycker in De Morgen van 7 oktober 2009)
En diezelfde bedenking, zo bedenk ik, geldt voor de inwoners van Glod. Sacha Baron Cohen's beledigende, karikaturale uitbeelding van de bewoners van Kazachstan is achteraf beschouwd een meesterlijk voorbeeld van de wijze waarop humor, specifiek satire, werkt: door uitvergroting de waarheid blootleggen.
Dat die waarheid de naam draagt van modder, armoede, en achterlijkheid na het communistische bewind van Ceausescu is de realiteit. Dat winstbejag en geldzucht die realiteit doorkruisen op alle niveaus is al even pijnlijk waar. Jammerlijk waar is ook dat voor de inwoners van Glod er een helaasheid vasthangt aan de dingen: het leven is nooit zoals ze het gedroomd hadden.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten